Η Ροδούλα Φτερωτή και ...οι νερομηχανές

Τι είναι η Ροδούλα Φτερωτή; Ποιες είναι οι νερομηχανές;

Η Ροδούλα Φτερωτή είναι μια ρόδα, ένας τροχός με πτερύγια (φτερά). Αυτή η φτερωτή ρόδα, όταν τοποθετήθηκε όρθια μέσα στο τρεχούμενο νερό, άρχισε να περιστρέφεται ...μόνη της. Η ιστορία της φτερωτής έχει ειδικό βάρος στην εξέλιξη της τεχνολογίας, γιατί συνδέεται με τη λειτουργία της πρώτης μηχανής που παρήγαγε έργο, του νερόμυλου. Στην ιστορία της τεχνολογίας ο νερόμυλος σηματοδοτεί τη μετάβαση του ανθρώπου από το στάδιο των εργαλείων στο στάδιο των μηχανών. Τόσο σημαντική αποδείχτηκε αυτή η πρώτη νερομηχανή, που αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο και για άλλες, όπως νεροπρίονα και μαντάνια.

Τα παιδιά συναισθάνονται τη δύναμη της κίνησης της φτερωτής, της φτερωτής, που για αυτά «γίνεται» η Φτερωτή Ροδούλα, που μιλά, κινείται και κινεί, στροβιλίζεται με τα φτερά της, παίζει παιχνίδια -άλλοτε κερδίζει κι άλλοτε χάνει- κάνει κατασκευές και συνθέτει ιστορίες για μυλωνάδες, φαντάζεται… Επιπλέον, τα παιδιά αποκτούν μέσα από τις δραστηριότητες του προγράμματος (ζωγραφική, «ντύσιμο» παιδιού με …τα πολύχρωμα φτερά της) και μια ακόμη πολύτιμη εμπειρία: μαθαίνουν να θέτουν σε κίνηση τις δικές τους «φτερωτές» με το μυαλό και την καρδιά….

Με φεγγάρια ανθούς πουλιά θα στολίσω την ποδιά

Μετά από μία περιήγηση με διαδραστικό τρόπο στη μόνιμη έκθεση της Ενδυμασίας από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς, τα παιδιά ντύνονται με τρεις χαρακτηριστικές παραδοσιακές ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης. Στη συνέχεια, μέσα από το μαγικό κόσμο του παραμυθιού τα παιδιά γνωρίζουν τις «μεταμορφώσεις» του μαλλιού από ακατέργαστη μάζα σε κλωστή και κατόπιν σε υφαντό.

Με συναγωνισμό στην επίλυση αινιγμάτων σχετικά με το ένδυμα, τα εργαλεία και τις πρώτες ύλες της υφαντικής και με ζωγραφική μιας ποδιάς, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το ένδυμα αυτό και τις λειτουργίες του και μέσω αυτού με την παραδοσιακή ενδυμασία.

Άλεθε, μύλε μ', άλεθε, αφήγηση παραμυθιού

Μετά από μία περιήγηση των παιδιών με διαδραστικό τρόπο από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς στη μόνιμη έκθεση της Υδροκίνησης,  ακολουθεί αφήγηση λαϊκών παραμυθιών από την Ανθή Θάνου, με συνοδεία ζωντανής μουσικής από την Όλγα Γρηγοριάδου. Υλικό πλούσιο σε παραμύθια με μύλους-νερόμυλους και μυλωνάδες. Η καθημερινότητα των παλιών ανθρώπων συνδέεται άμεσα με το μύλο, αφού για να φτιάξουν ψωμί έπρεπε πρώτα να αλέσουν και για να ψήσουν έπρεπε να κόψουν ξύλα. Ένα ταξίδι στο χρόνο μέσα από τα παραμύθια.

Μ' αστέρια στον ποδόγυρο…, αφήγηση παραμυθιού

Ανέμη να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει και η κλωστή της θα γίνει χρωματιστό φουστάνι, θα γίνει λευκό πουκαμισάκι για ένα φτωχό καλό παιδί, θα γίνει φορεσιά μ' αστέρια στον ποδόγυρο, κεντίδια στα φαρδομάνικα, λουλούδια στο ζωνάρι, θα γίνει παραμύθι που θα ταξιδεύει από το στόμα στο αυτί κι απ' τ' αυτί στο στόμα... Με αφορμή την μόνιμη έκθεση του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας Θράκης «Μακεδονία, Θράκη: Παραδοσιακές ενδυμασίες, 1860 - 1960», στην οποία γίνεται αρχικά μία περιήγηση των παιδιών με διαδραστικό τρόπο από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς, επιλέγουμε τα παραμύθια και ταξιδεύουμε μέσα από τις φορεσιές σε τόπους μακρινούς κι αλλιώτικους.

Ο Καραγκιόζης μυλωνάς, παράσταση Θεάτρου Σκιών

Παράσταση Θεάτρου Σκιών Καραγκιόζη με αφορμή τη μόνιμη έκθεση του ΛΕΜΜ-Θ «Στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης: Νερόμυλοι, Νεροπρίονα, Νεροτριβές και Μαντάνια στην Παραδοσιακή Κοινωνία», στην οποία γίνεται αρχικά μία περιήγηση των παιδιών με διαδραστικό τρόπο από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς.

Η Μάγισσα Φωφώ

Παράσταση μαριονέτας  με αφορμή τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου για την ενδυμασία «Μακεδονία, Θράκη: Παραδοσιακές ενδυμασίες, 1860 - 1960».

Η μάγισσα Φωφώ είναι πολύ θυμωμένη! Μόλις έχει δει στη μαγική της σφαίρα –που βλέπει το μέλλον- ότι το 2015 στο Λαογραφικό & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης υπάρχει ως έκθεμα ένα δικό της φόρεμα που οι  λαογράφοι του μέλλοντος ανακάλυψαν σε ένα  ξεχασμένο πατάρι. Το τρομερό είναι πως αυτό το φόρεμα είναι το πιο άσχημό της ρούχο!

Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει! Αποφασίζει να στείλει την ακόλουθό της, την πιστή της Ναταλία στο μέλλον, στο 2015, για να αλλάξει το φόρεμα με ένα της αρεσκείας της! Πώς όμως θα μπορέσει να γίνει αυτό..;

Μύλος είναι και μιλάει, φορεσιά και τραγουδάει, θεατρικό δρώμενο από την Ομάδα Καλλιτεχνών  Sourliboom

Θεατρικά δρώμενα με ήρωες τον Ρούλη τον Καλικαντζαρούλη και τη θεία Αγγέλα. Ο Ρούλης ξεμένει κατά λάθος στη γη, στο Νερόμυλο του κυρ-Κώστα… Αναγκάζεται,  λοιπόν, να παρατηρήσει τους ανθρώπους και τις υδροκίνητες μηχανές τους. Οι μηχανές τού αποκαλύπτουν οι ίδιες τα μυστικά τους. Η θεία Αγγέλα, το πρόσωπο που συνδυάζει την Παράδοση με το Σήμερα, υποδέχεται τα παιδιά, κάνει πλάκες, θυμάται τα παλιά και με αφορμή ένα ρούχο, ένα στολίδι, έναν τόπο διηγείται ιστορίες…

• Μέσα από τη δυναμική της τέχνης και την ψυχαγωγία, τα παιδιά ξεναγούνται στις εκθέσεις του Μουσείου και συμμετέχουν σε δραστηριότητες που στόχο έχουν την καλλιέργεια των ψυχοκινητικών τους ικανοτήτων. Φράσεις-κλειδιά, ποιήματα-τραγούδια συνδυασμένα με κινήσεις και ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών εμπλουτίζουν τη δραστηριότητα.

O Μύλιος στο δρόμο για τους μύλους

Τα παιδιά με παρέα τον Μύλιο γνωρίζουν την τεχνολογία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία και τα προβιομηχανικά εργαστήρια του νερόμυλου, του νεροπρίονου, της νεροτριβής και του μαντανιού, εργαστηρίων που κατεργάζονταν τα προϊόντα πρώτης ανάγκης, το σιτάρι για την παρασκευή ψωμιού, το ξύλο για την κατασκευή σπιτιού και τα μάλλινα υφαντά για το ράψιμο ζεστών και γερών ενδυμάτων.

Με τη γοητεία της ψηφιακής τεχνολογίας, με κινούμενες τρισδιάστατες εικόνες, βίντεο, μουσική, λόγο, κείμενα και φωτογραφίες, μέσα από σενάρια και παιχνίδια, αναδεικνύονται οι παραδοσιακές ξύλινες μηχανές. Επιπλέον, ο Μύλιος ενθαρρύνει το χρήστη στην αναζήτηση στοιχείων σχετικών με την κοινωνική, οικονομική, οικολογική διάσταση της τεχνολογίας των μηχανών αυτών από τις πρώτες επινοήσεις τους έως σήμερα

Κόβω, συναρμολογώ, πουκαμίσα να φορώ

Μετά από μία ουσιαστική γνωριμία με τη μόνιμη έκθεση της Ενδυμασίας από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς, τα παιδιά ντύνονται με τρεις χαρακτηριστικές παραδοσιακές ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης. Με συναγωνισμό στην επίλυση αινιγμάτων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το ένδυμα, τα εργαλεία και τις πρώτες ύλες της υφαντικής, με κοπή και συναρμολόγηση ενός ανδρικού και ενός γυναικείου παραδοσιακού χάρτινου πουκάμισου και ζωγραφική διακόσμησή του και τέλος με ύφανση σε μικρούς αργαλειούς, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το πουκάμισο και τις λειτουργίες του και μέσω αυτού με την παραδοσιακή ενδυμασία.

Μυλογυρίσματα Παραμυθιάσματα, αφήγηση παραμυθιού

Μετά από μία περιήγηση των παιδιών με διαδραστικό τρόπο από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς στη μόνιμη έκθεση της Υδροκίνησης,  ακολουθεί αφήγηση λαϊκών παραμυθιών από την Ανθή Θάνου, με συνοδεία ζωντανής μουσικής από την Όλγα Γρηγοριάδου.

Αφουγκραστείτε... τα λόγια γίνονται μεγάλα μαγικά παραμύθια, διδακτικές και ευτράπελες ιστορίες για ξυλοκόπους και μυλωνάδες, για χειρόμυλους και νερόμυλους, για τα παγανά τους καλικάντζαρους που στ΄ αλεύρι κυλιούνται κι ύστερα ...σουτ! Ακούστε... το παραμύθι αρχίζει.

Απ' την άκρη της κλωστής ως την άκρη της γης, αφήγηση παραμυθιού

Ανέμη να γυρίσει παραμύθι ν' αρχινήσει και η κλωστή της θα γίνει χρωματιστό φουστάνι, θα γίνει λευκό πουκαμισάκι για ένα φτωχό καλό παιδί, θα γίνει φορεσιά μ' αστέρια στον ποδόγυρο, κεντίδια στα φαρδομάνικα, λουλούδια στο ζωνάρι, θα γίνει παραμύθι που θα ταξιδεύει από το στόμα στο αυτί κι απ' τ' αυτί στο στόμα... Με αφορμή την μόνιμη έκθεση του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας Θράκης «Μακεδονία, Θράκη: Παραδοσιακές ενδυμασίες, 1860 - 1960», στην οποία γίνεται αρχικά μία περιήγηση των παιδιών με διαδραστικό τρόπο από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς, επιλέγουμε τα παραμύθια και ταξιδεύουμε μέσα από τις φορεσιές σε τόπους μακρινούς κι αλλιώτικους.

Ο Καραγκιόζης μυλωνάς, παράσταση Θεάτρου Σκιών

Παράσταση Θεάτρου Σκιών Καραγκιόζη με αφορμή τη μόνιμη έκθεση του ΛΕΜΜ-Θ «Στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης: Νερόμυλοι, Νεροπρίονα, Νεροτριβές και Μαντάνια στην Παραδοσιακή Κοινωνία», στην οποία γίνεται αρχικά μία περιήγηση των παιδιών με διαδραστικό τρόπο από ειδικούς μουσειοπαιδαγωγούς.

Ένας ποταμός, ένας τροχός… μια ιστορία, από την ομάδα των Gamecraft                                                           

Μέσα από ένα διαδραστικό παιχνίδι ρόλων οι μαθητές καλούνται να λάβουν μέρος σε μία περιπέτεια που διαδραματίζεται λίγο μετά το 1774 και την συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, οπότε με την ανάπτυξη του εμπορίου εισάγεται νέα τεχνολογία από το εξωτερικό. Οι παίκτες θα βρεθούν στη θέση φανταστικών εμπόρων της εποχής και θα κληθούν να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά των υδροκίνητων μηχανών που βλέπουν στα ταξίδια τους στην Ευρώπη. Με βάση τη γνώση της τεχνολογίας του νερόμυλου που ήδη είναι γνωστός από τον 1^ο αι. π.Χ., θα κληθούν να ανασυνθέσουν και να καταστήσουν λειτουργικές τις υδροκίνητες μηχανές και τελικά να μεταδώσουν αυτή τη γνώση στους συμπατριώτες τους στον Βόρειο Ελλαδικό χώρο. Τέλος τα παιδιά θα συνομιλήσουν με φανταστικούς ήρωες από διάφορα μέρη της Μακεδονίας και της Θράκης μέσω των τοπικών ενδυμασιών.

Με το παιχνίδι αυτό οι μαθητές μέσα από μία οδύσσεια… αποκομίζουν όχι μόνο την τεχνική γνώση, αλλά και γνώση ανθρωπογεωγραφίας, εθίμων και συνθηκών που διαμόρφωσαν έναν ολόκληρο πολιτισμό. Προσπαθώντας να φέρουν σε πέρας το ζητούμενο της ιστορίας στην οποία μετέχουν, αναπτύσσουν κριτική σκέψη και βρίσκουν λύσεις ώστε να ξεπεράσουν τα εμπόδια που εμφανίζονται στο δρόμο τους κατά την διάρκεια της εικονικής αυτής ‘περιπέτειας'.

Τι έχει φτερά και δεν πετάει, ποιο το ρούχο που κανείς μας δε φοράει;, θεατρικό δρώμενο από την Ομάδα Καλλιτεχνών  Sourliboom

Θεατρικά δρώμενα με ήρωες τον Ρούλη τον Καλικαντζαρούλη και τη θεία Αγγέλα. Ο Ρούλης ξεμένει κατά λάθος στη γη, στο Νερόμυλο του κυρ-Κώστα… Αναγκάζεται,  λοιπόν, να παρατηρήσει τους ανθρώπους και τις υδροκίνητες μηχανές τους. Οι μηχανές τού αποκαλύπτουν οι ίδιες τα μυστικά τους. Η θεία Αγγέλα, το πρόσωπο που συνδυάζει την Παράδοση με το Σήμερα, υποδέχεται τα παιδιά, κάνει πλάκες, θυμάται τα παλιά και με αφορμή ένα ρούχο, ένα στολίδι, έναν τόπο διηγείται ιστορίες…

Μέσα από τη δυναμική της τέχνης και την ψυχαγωγία, τα παιδιά ξεναγούνται στις εκθέσεις του Μουσείου και συμμετέχουν σε δραστηριότητες που στόχο έχουν την καλλιέργεια των ψυχοκινητικών τους ικανοτήτων. Φράσεις-κλειδιά, ποιήματα-τραγούδια συνδυασμένα με κινήσεις και ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών εμπλουτίζουν τη δραστηριότητα.

Ο Αχυρένιος στα χρυσαφένια αλώνια,

 Εργαστήρι χειροτεχνικής κατασκευής για μαθητές από Β΄ έως ΣΤ΄ Δημοτικού .

Ο Αχυρένιος, το σκιάχτρο, σας προσκαλεί να ανακαλύψετε μαζί του τον υπέροχο κόσμο του... χωράφια γεμάτα χρυσοκίτρινα στάχυα, πουλιά φοβισμένα που πετάνε μακριά και άλλα πιο γενναία που φωλιάζουν... στις τσέπες και το καπέλο του! Οι μικροί μας φίλοι θα γνωρίσουν από κοντά τον κύκλο της αγροτικής παραγωγής στην παραδοσιακή κοινωνία και με τη βοήθεια του Αχυρένιου θα μπορέσουν να θέσουν σε λειτουργία τις υδροκίνητες μηχανές του παρελθόντος! Μετά από κινητικά παιχνίδια, βιωματικές δραστηριότητες και βίντεο οι μαθητές καλούνται να φτιάξουν στο τέλος το δικό τους σκιάχτρο, τον δικό τους Αχυρένιο, και να τον πάρουν φεύγοντας μαζί τους ως ενθύμιο της εμπειρίας τους στο Μουσείο.  Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα βασισμένο στην μόνιμη έκθεση του ΛΕΜΜ-Θ «Στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης: Νερόμυλοι, Νεροπρίονα, Νεροτριβές και Μαντάνια στην Παραδοσιακή Κοινωνία».

Καρναβαλικές Μεταμορφώσεις: Κατασκευάζοντας έναν Πρόσωπο

• Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την περίοδο της Αποκριάς με στόχο την κατανόηση του ρόλου και της σημασίας των μεταμφιέσεων στην παραδοσιακή κοινωνία. Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το δρώμενο της Νάουσας «Γενίτσαροι και Μπούλες» και καλούνται να διερευνήσουν το τελετουργικό του, μέσα από τη μελέτη της προφορικής παράδοσης καθώς και του υλικού πολιτισμού (στολή, μάσκα). Μετά από μία σύντομη ξενάγηση στη μόνιμη έκθεση της Παραδοσιακής Ενδυμασίας, δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα μέσα από ένα ομαδικό παιχνίδι να μελετήσουν τις στολές του δρώμενου «Γενίτσαροι και Μπούλες», να παρακολουθήσουν σχετικό ενημερωτικό βίντεο, καθώς και να μπουν στο ρόλο του μελετητή λαογράφου αποκωδικοποιώντας τα στοιχεία μιας προφορικής συνέντευξης ενός ντόπιου κατασκευαστή Προσώπου (μάσκας). Ως συνέχεια των παραπάνω, κάθε μαθητής καλείται να ζωγραφίσει και να διακοσμήσει τον δικό του Πρόσωπο. Στο τέλος του προγράμματος κάθε παιδί παίρνει μαζί του τη μάσκα που ζωγράφισε και διακόσμησε.

Γιώργος Αδαμίδης

Ο Γιώργος Αδαμίδης σπούδασε Αρχαιολογία και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές Μουσειολογίας στο Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Μουσειολογίας στο ΑΠΘ. Έχει συνεργαστεί στον προγραμματισμό, το σχεδιασμό και την υλοποίηση εκθέσεων κι εκπαιδευτικών προγραμμάτων με διάφορα μουσεία και πολιτιστικούς φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Νάουσα, Δράμα, Τρίκαλα, Βενετία, Πόρτο). Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας στους τομείς της μουσειακής εκπαίδευσης και του σχεδιασμού μουσειακών εκθέσεων. Από το 2010 είναι εξωτερικός συνεργάτης του Λαογραφικού & Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης (ΛΕΜΜ-Θ) στο σχεδιασμό και την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Βάλια Αμοιρίδου

Η Βάλια Αμοιρίδου σπούδασε στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και μεταπτυχιακές σπουδές Μουσειολογίας στο Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μουσειολογία».

Ως ερευνήτρια αρχαιολόγος - μουσειολόγος έχει συμμετάσχει σε προγράμματα τεκμηρίωσης, ψηφιοποίησης και αξιοποίησης συλλογών, εκθέσεων και αρχείων, σε μελέτες ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων, σε ερευνητικά προγράμματα καθώς και στο σχεδιασμό και την υλοποίηση μουσειολογικών μελετών για μουσειακούς φορείς όπως το Λαογραφικό Μουσείο Βελβεντού Κοζάνης, το Κέντρο Βιομηχανικής Κληρονομιάς Νάουσας και ο Μύλος Ματσόπουλου στα Τρίκαλα.

Ως Μουσειοπαιδαγωγός έχει συνεργαστεί με διάφορα μουσεία της Θεσσαλονίκης. Από το 2008 συνεργάζεται σε μόνιμη βάση με το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης στον τομέα της οργάνωσης, του σχεδιασμού και της υλοποίησης των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων.

Ανθή Θάνου

Έχει συνεργαστεί με διάφορους φορείς, σχολεία και μουσεία όπως το Μουσείο  Βυζαντινού Πολιτισμού, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το ΜΕΛΤ. Είναι μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος και του Κέντρου Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών. Έχει πάρει μέρος σε διάφορα φεστιβάλ αφήγησης.

Χρήστος Στανίσης

Μαθήτευσε την τέχνη του Καραγκιόζη δίπλα στον Ευγένιο Σπαθάρη. Συνεργάστηκε με διάφορους συνθέτες και μουσικούς όπως o Ψαραντώνης, ο Χριστόδουλος Χάλαρης, ο Αγάθωνας κ.ά. Εκπροσωπεί τη χώρα μας σε διεθνή φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Φιγούρες του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.

Gamecraft

Η Gamecraft από το 2009 δραστηριοποιείται  στον χώρο του σχεδιασμού και της υλοποίησης πρωτότυπων εκδηλώσεων, βασισμένων σε μοντέρνες και ενδιαφέρουσες τεχνικές όπως τα ζωντανά παιχνίδια ρόλων, τα παιχνίδια εναλλακτικής πραγματικότητας και τα διαδραστικά παιχνίδια σε κλειστό χώρο.

SourLiBooM

Η καλλιτεχνική ομάδα SourLiBooM ιδρύθηκε το 2008, με τη συμμετοχή πολλών και διαφορετικών καλλιτεχνών. Με αφετηρία το θέατρο, μια τέχνη εξ ορισμού πολυσυλλεκτική, πραγματοποιούν καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δράσεις εμπλέκοντας διαφορετικές μορφές Τέχνης.